 [..] W Szklarskiej Porębie (niem. Schreiberhau), urokliwej miejscowości
leżącej na pograniczu Gór Izerskich i Karkonoszy, Carl
Hauptmann spędził połowę swego życia. Tam właśnie napisał
niemal wszystkie swoje utwory literackie, znajdując w otaczającej
go scenerii górskiej nie tylko ciszę i spokój potrzebny do pracy,
lecz także niejednokrotnie tematy do swoich dzieł – dramatów,
prozy i poezji. Swój pierwszy tekst, opowiadanie Sonnenwanderer,
Hauptmann napisał w 1890 r., mieszkając jeszcze w Charlottenburgu.
Oddał go do druku w czasopiśmie „Freie Bühne”, gdzie
też wkrótce został opublikowany. Natomiast pierwszym tekstem
literackim powstałym już w Schreiberhau był szkic Frühlingsnacht,
który w 1891 r. ukazał się także w periodyku „Freie Bühne”. W tym
samym roku Carl Hauptmann w nowym domu, gdzie dzisiaj jest
muzeum noszące jego imię, kończył swoją rozprawę doktorską
Metaphysik in der modernen Physiologie.
W literaturze przedmiotu wielokrotnie opisywana była scena,
kiedy to Carl i Gerhart Hauptmannowie, wędrując górami z Bad
Flinsberg (dzisiaj Świeradów-Zdrój) w kierunku góry Hochstein,
zachwycili się widokiem leżącej w dole Szklarskiej Poręby i postanowili
tam osiąść na stałe1. Chatę i przyległy teren zakupiono
od rodziny Juliusa Simona, malarza na szkle, za kwotę 12 500
marek. Posiadłość o powierzchni 32 mórg pruskich (ok. 7,5 ha)
obejmowała las, ogród i łąki. Za domem, na wznoszącym się
ku górze terenie, rósł piękny, choć zaniedbany las, w którym
rosły głównie buki i jodły, ale też brzozy i jarzębina. Budynek
był w złym stanie, zdecydowano więc, by oprócz gruntownego
remontu powiększyć go, nadbudowując piętro. Dzięki temu
uzyskano również poddasze, gdzie wkrótce Carl urządził sobie
małą pracownię. W kolejnych latach „nasadzono” jeszcze na
poddasze mansardę, dzięki czemu bracia dysponowali łącznie
10 pokojami i 2 kuchniami.
Z licznych publikacji wiadomo, że Gerhart – powodowany
perturbacjami w życiu osobistym, ale i postępującymi nieporozumieniami
z bratem – z czasem zaczął przebywać głównie
w Berlinie, aż wreszcie od 1901 r. zamieszkuje w swojej nowo
wybudowanej, wspaniałej rezydencji „Wiesenstein” w pobliskim
Agnetendorf (dzisiaj Jagniątków, dzielnica Jeleniej Góry).
Carl z Marthą zostają jedynymi lokatorami (nie licząc rodziny
Simon, której użyczono na parterze pomieszczenie, mając w niej
1 Por. M. Hauptmann, Drogi mojego życia. Wspomnienia, tłum. M. Mackiewicz,
wstęp, posłowie i red. naukowa K.A. Kuczyński, Jelenia Góra–
Szklarska Poręba 2014.
przez szereg lat oddanych pomocników w prowadzeniu gospodarstwa).
Z Marthą Carl mieszka do chwili rozwodu w 1908 r.,
wkrótce potem wprowadza tam drugą żonę – młodą malarkę
Marię Rohne, poznaną nieco wcześniej w kolonii artystycznej
Worpswede koło Bremy. W 1910 r. pojawia się na świecie jedyne
dziecko Carla – córka Monona. Dla Marthy Carl buduje, także
w Szklarskiej Porębie, willę „Felderbusch”. [...] Tekst: Krzysztof A. Kuczyński Pełny tekst w „Sudetach" 3/177 | 